Hoe Vittorio Ghidella Lancia graag groot wilde maken

Wie de afgelopen dagen denkt dat Lancia nooit echt kans heeft gemaakt om uit te groeien tot een succesvol automerk van het betere soort, vergist zich. We willen in dat kader even met je terugkijken naar de tijd dat Fiat nagenoeg de grootste autoproducent was van Europa en in het ‘premium’ segment Mercedes en BMW, concurrentie hadden uit Italië. Na de magere jaren van de oliecrisis werkte men in Turijn aan een groots project, ‘Progetto Tipo 4’. Een slim project waarbij zoveel mogelijk componenten zouden worden gedeeld door de merken Lancia, Fiat en Saab. Fiat gaf een echte vooruitstrevende automan hierbij de eindeverantwoordelijkheid, namelijk CEO Vittorio Ghidella (rechts op de foto naast Agnelli). Hij keerde in 1979 terug van New Holland naar Fiat Auto.

Lancia was de naam die werd verbonden aan het veroveren van steeds meer marktaandeel in de hogere segmenten. Lancia had historisch gezien als merk alles in zich om tot de top te behoren, maar faalde in de voorgaande jaren jammerlijk. De eerste tien jaar onder het regime van Fiat wilde men daarom gauw vergeten. Vittorio Ghidella stelde in deze fase zelfs experts aan, die ooit nog onder het zelfstandige Lancia werkzaam waren geweest. Lancia moest weer dat kwaliteitsmerk van weleer worden, wat het in de jaren ’70 niet echt meer was. Aanvankelijk overwoog men om de ongelukkige Gamma te voorzien van nieuwe techniek en krachtigere turbomotoren, maar het management koos voor de vooruitgang en investeerde alles in het nieuwe project. De Thema werd een alles of niets model, dat heel Lancia van de ondergang moest redden.

Zoals voor Fiat op succesvolle wijze het merk stevig werd gemoderniseerd met de komst van de Panda en de Uno, zo moest Lancia een volledig gamma krijgen met veel keuze op de meer zakelijke markt. Ghidella koos zelfs voor een exclusieve vlaggendrager en zette de ontwikkeling van de zeer krachtige en tot de verbeelding sprekende Thema 8.32 met Ferrari motor in werking. Dit moest de ultieme Lancia worden en werd samengesteld in de oude fabriek in het dichtbevolkte stadsdeel Borgo San Paolo te Turijn. In dezelfde hal waar voorheen de Gamma werd geproduceerd. Maar dat was niet het enige wat in de planning zat. Lancia kreeg ook de opdracht om alvast te werken aan het ontwerp van een vierwielaangedreven Thema en een nieuwe coupé als opvolger van de Gamma Coupé. Deze zou eveneens door Pininfarina zijn ontworpen en had een heel eigen lijn. Men sprak over een prachtige coupé. Helaas kwam dit project niet verder dan een 1:1 schaalmodel in klei. Boneschi maakte op basis van de S1 nog wel een prototype, dat echter niet bepaald overliep van elegantie.

Intussen verliep de lancering van de Thema niet geheel op rolletjes, omdat de reacties tijdens de presentatie in het najaar van 1984 (foto boven) zo overweldigend waren, dat men niet op tijd aan de grote vraag kon voldoen. De concurrentie maakte zich erg druk over de nieuwkomer uit Italië en probeerde de trage introductie direct te verbinden aan mogelijk kwaliteitsissues. De Beta en de Gamma waren immers ook inferieur, dus hoe kon Lancia het in hemels naam dit keer wel goed doen. Maar de grote fabriek in Mirafiori (foto, waar naast de Thema ook de Y10 en de Uno gebouwd werden) raakte op stoom en de opstartmoeilijkheden die er eventueel waren, waren niet te wijten aan grote technische problemen. Lancia bewees zichzelf opnieuw als hoogwaardig merk, net als in de naoorlogse jaren ’50 en ’60. Het produceerde in Chivasso ook nog de succesvolle Delta en Prisma. Stuk voor stuk modellen, die het merk op een hoger plan hadden teruggebracht. Ingenieurs als Augusto Riggi en Ferdinando Russo waren verantwoordelijk voor de kwaliteit van het eindproduct. De Thema groeide zelfs buiten Italië uit tot een van de meest ruime en comfortabele E-segment sedans, die er op de markt te krijgen was.

Maar Vittorio Ghidella werd vervolgens geconfronteerd met een zeer moeilijke opgave, dat van hogerhand werd opgelegd; De overname van het noodlijdende Alfa Romeo voor een symbolisch bedrag in het jaar 1986. Dit plan gooide roet in het eten van Lancia’s opmars, want er moest direct worden nagedacht over het toevoegen van een nieuw model aan het Tipo 4 project. De Lancia Thema was inmiddels een groot succes met een verkoopaantal van 40.700 stuks alleen al in 1987. Hoewel Ghidella als groot liefhebber van mooie auto’s, ook erg van Alfa Romeo hield, was hij boven alles ook een briljant zakenman die over de landsgrenzen heen keek. En maakt hem kritisch en realist. Tijdens een bezoek aan Arese gedurende de ontwikkelingsfase van de 164, zou hij in woede zijn uitgebarsten bij het zien van het zeer geslaagde moderne ontwerp. De Thema had de ideale concurrent in eigen huis gehaald, aldus de CEO waarvan de dagen inmiddels geteld waren, omdat hij niet paste in de realiteit van een meer naar binnen toe gericht Fiat. De visionair die Lancia terug op de kaart zette, werd op een haast oneervolle wijze de deur gewezen. Alle plannen voor nieuwe producten in de hogere segmenten, kwamen op een tekentafel in Arese te liggen, waar men op basis van de 164 een vierwielaangedreven versie creëerde en zelfs ideeën op papier zette voor een coupé (Proteo) en een cabriolet (later werden dat de compactere GTV en Spider ‘916’). Lancia kwam hierdoor tijdens de jaren die volgden op een lager pitje te staan. Uiteindelijk kwam met de komst van de Kappa nog wel een hernieuwde poging, maar met de razendsnelle opkomst van Audi en nieuwe successen van BMW en Mercedes, waren de kansen op meer marktaandeel inmiddels verkeken. Het ging steeds slechter met de Fiat-groep dat na een paar matige jaren, lange tijd onder leiding stond van de meer behoudende Paolo Cantarella.