30 jaar Lancia power
De Delta staat voor een krachtig LANCIA. Een rots in de branding met het imago van een kampioen.
We kijken terug naar deze sterke uitvinding omdat de Delta deze dagen 30 jaar op de wereld is. Moeder Fiat maakte begin jaren ’80 Lancia weer sterk na een wat matige periode, dankzij de introductie van een heel bijzondere auto. En vorig jaar deed FGA dat opnieuw. De huidige Delta is een Lancia met veel potentie en kwaliteiten. Een paralel die wij ook aanhaalden op onze site (destijds Lanciablog.nl) tijdens het testen van de laatste generatie met dezelfde naam. Ook nu weer een auto met veel kwaliteiten en ware niche aspecten. De Delta is altijd een echte Lancia geweest. Raffinement, comfort en sportiviteit/dynamiek worden prachtig versmolten tot een uniek concept. Precies in de geest van stichter Vincenzo Lancia, die graag bij tijd en wijle snel reed, maar ook als geen ander stond voor verfijning en luxe.
In 1979 werd een legende geboren. De Lancia Delta werd gepresenteerd op de autosalon van Turijn van dat jaar. Lancia vond met de Delta een originele moderne hatchback uit dat direct in het oog sprong. Dankzij de Delta werd Lancia een merk dat luxe en ruimtelijk comfort, na een tijd van afwezigheid, ook weer in een compactere maat kon aanbieden. Al zijn de gelijkenissen met de voorganger Beta er wel degelijk, de Delta doet ondanks dat eerder aan de compacte berlina’s als de Fulvia en de Aprilia van weleer denken. Deze laatste was een laatste meesterwerk van oprichter Vincenzo, dat in grote mate met dezelfde filosofie tot stand kwam. Kwaliteit, comfort maar bovenal ook wendbaarheid en souplesse.
Het design kwam (zeer herkenbaar) van Giorgietto Giugiaro en het platform werd afgeleid van het redelijk nieuwe platform van de Fiat Ritmo, met onafhankelijke voor en achterveringen. De Delta was een ruime C segment auto van 3,9m lang, 1,7m breed en 1,38m hoog en een wielbasis van 2,54m. De Delta was de eerste echt luxueuze C segment auto op deze planeet. Dat was ook te zien aan bijvoorbeeld de meegespoten geïntegreerde bumpers met zwarte stootstrip, achterruitverwarming en -ruitenwisser en in hoogte verstelbaar stuur. Uitermate modern voor die tijd. In november 1979 ging de auto in de verkoop in de uitvoeringen 1300 van 75pk met 4 versnellingsbak en een 1500 85pk met 5 versnellingsbak.
De Delta werd nationaal een internationaal onder groot enthousiasme ontvangen. Mede hierdoor werd de Delta in 1980 uitgeroepen tot ‘Auto van het jaar’. In 1982 werden ook de rijkere versies ‘LX’ toegevoegd. Deze hadden standaard elektrisch bedienbare ramen en lichtmetalen velgen. In dat jaar ging in Zweden de verkoop van de Saab Lancia 600, als scandinavische versie van dit model van start. In 1983 onderging de Delta reeds een eerste restyling en werd er een hernieuwd modellengamma opgezet. Twee sportievere varianten deden hun intrede. De 1600 GT met 105 pk en de 1600 HF met 130 pk. De 1500 was voortaan alleen nog met 3 traps automaat verkrijgbaar. De 1300 varianten bleven gelijk en tevens deed speciaal voor de Griekse markt een 60pk sterke 1100 haar intrede.
In eerste instantie lag het niet direct in het verschiet om sportieve ambities te hebben met de Delta. Maar in 1985 besloot Fiat toe te treden tot de WRC in Groep B. Onder regie van ingenieur Lombardi van Lancia-Abarth deed men dat aanvankelijk met de speciaal ontwikkelde Delta S4. Dit monster was een technisch hoogstandje. S4 stond voor “Sovralimentata a quattro ruote motrici”, vrij vertaald ‘flink aangepast met vier aangedreven wielen’. Voor het eerst kwam een fabrieksteam met een 1.8 vier cilinder Turbo met volumetrische compressor Volumex, goed voor een indrukwekkende 250pk. Deze Delta schoot in 6 seconden naar de 100 en had een top van 225 km/h. De auto kreeg de bijnaam “Technisch laboratorium op vier wielen”. Deze buitenaardse Delta bestond uit een alumium buizenframe en had een carrosserie van kevlar en carbon. 200 stuks werden van de S4 gemaakt. Enkele waren zelfs straatversies. In ’85 en ’86 deed Lancia mee met de S4. De auto was competitief en tegelijkertijd levensgevaarlijk om onder cotrole te houden. Er was een talentvolle Fin voor nodig om dit beest te temmen. Helaas ging dit in ’86 fataal mis en verloor Henri Toivonen het leven. Macaber genoeg gebeurde dit op dezelfde plek waar een jaar ervoor coureur Atillio Bettega in de al evenzo grillige Lancia 037 verongelukte. De 037 en S4 bleken machtig maar ook dodelijk te zijn. Lancia verliet direct de Group B Rally kampioenschappen.
Intussen kreeg de Delta een eerste serieuze facelift. Het interieur werd vervangen door de modernere variant van de inmiddels geïntroduceerde Prisma middenklasse sedan. De 1600 GT kreeg voortaan 109pk en de 1600 HF 140pk dankzij de toepassing van een elektronisch injectiesysteem. Verder kwam er een eerste Diesel op de markt in de vorm van een 1.9 Turbo Diesel met 80pk. Het Griekse Delta teken werd op de insignes nu vervangen door de naam Delta. Het grootste nieuws was echter de komst van de hete Delta HF 4WD 2.0 T.I.E. oftwel de eerste Integrale met 165pk. Toen al met een automatisch centraal sperdifferentieel (Torsen) achterin, waarbij de koppel werd verdeeld met 56% op de voorwielen en 44% op de achterwielen. Uniek op een C segment auto. De HF Integrale was goed te herkennen aan de 4 ronde koplampen en speciaal interieur. Het signaal was duidelijk. Lancia maakte zich op voor een degelijke terugkeer naar de Rallywereld. En Lancia deed dat zeer snel en in stijl met het Lancia Martini team, dat deel zou nemen aan de WRC van 1987. En direct werden er in het eerste seizoen al twee titels gepakt. Die voor merken/fabrikanten en die voor coureurs met de Fin Juha Kankkunen. De Rally-ervaring wierp ook haar vruchten af op de weg, want Lancia verbeterde de Delta HF Integrale en kwam met een nieuwe 185pk sterke versie. Ook de 1300 LX deed overigens z’n herintrede. In de Rally won Lancia in 1988 opnieuw de titels voor merken en coureurs in de WRC met de Italiaan Miki Biasion. In 1989 herhaalde Biasion deze prestatie. In dit jaar kwam Lancia ook met de nieuwe Delta HF Integrale 2.0 16V met 200 pk. Deze ‘Integrale 16V’ had een nóg betere verdeling van aandrijving dankzij een 47% op de voorwielen en 53% op de achterwielen.
In 1991 arriveerde dan de über Delta, de Delta 2.0 16v HF Integrale Evoluzione. Bijgenaamd de “Deltone” oftewel “Dikke Delta”. Intussen verdampten de verkopen van de meer normale uitvoeringen van de Delta. De ‘Deltone’ of Delta Evo had 210pk, ging in 5,7 seconden naar de 100 en had een top van 220 km/u. Kortom de droom van elke (jonge) sportieve bestuurder. De prestaties van de auto doen terug denken aan die van de S4 van 6 jaar eerder. De Delta Evo 1 was verkrijgbaar in 5 zeer herkenbare kleuren; ‘Monza’ rood, ‘York’ groen, Bordeaux, wit, en zwart. Kankkunen won in ’91 met de Delta Evo de coureurstitel. In ’92 de zesde titel voor fabrikanten. In ’93 arriveerde de Delta Evo 2. Deze had een katalysator en 215pk en werd nog altijd geproduceerd in de historische Lancia fabriek in Chivasso. In de Rally werd er nog 1 seizoen zonder succes gereden met het Jolly Club team van Carlos Sainz. De Evo 2 werd nog in kleine gelimiteerde oplagen gefabriceerd voor de liefhebbers van de wereldberoemde Rally Delta Integrale. Van de ‘Martini 5’ en ‘Martini 6’ rolden in de totaal 330 exemplaren van de band. Van de ‘Verde York’ 550 exemplaren, 15 exemplaren van de Club ‘Italia’, 7 van de ‘Club LANCIA’, 220 in ‘Giallo Ginestra’, 365 maal ‘Bianco Perla’, 1 cabriolet voor meneer Agnelli, 177 exemplaren ‘Dealers collection’, 215 in ‘Blu Lagos’, 20 ‘Club HiFi’ en tot slot 250 stuks ‘Final Edition’ speciaal voor Japan.
De laatste Integrale’s werden geproduceerd in 1995. Van de Delta Integrale zijn in een imposante carrière van 9 jaar maar liefst 44.296 exemplaren gebouwd, hetgeen behoorlijk veel is voor een exclusieve hatch als deze. In ’92 werd de ‘normale’ Delta alleen nog gebouwd in 1600 GT uitvoering met 90pk. In 1993 werd de Delta afgelost door de tweede generatie die zijn basis deelde met de Fiat Tipo. Uiteindelijk kwam dit minder bekende model ook in HF uitvoering en verscheen er in ’95 een drie deurs versie. Dit model werd niet met open armen ontvangen ondermeer omdat de Dedra sedan al geruime tijd op de markt was. De ‘Nuova Delta’ werd dus als te weinig nieuw ervaren door het Lancia publiek. Dit model werd spottend de ‘LanciaSud’ genoemd aangezien de lijnen van deze ongelukkig Lancia redelijk overeenkwamen met de ongelukkige Alfa. Deze onbeminde Delta verliet het toneel stilletjes in het jaar 2000 zonder te worden opgevolgd.
Onder leiding van Luca de Meo werd in 2007 het concept getoond van een nieuwe aanstaande Delta. Er was weer hoop voor Lancia, aangezien FGA met succes uit de as herrees. Wat Lancia nodig had was een nieuw middelgroot model met allure en ambitie. Een nieuwe Lancia Delta! Van dit model zijn in 2008 al 13.924 exemplaren verkocht waarvan 9474 in Italië. Dit jaar zijn alleen al in Italië tot eind september al 16.371 nieuwe Delta’s verkocht. Goed voor een vijfde plaats in het C segment, waarin de Delta een bijzondere plaats inneemt aangezien de Lancia groter en luxueuzer is dan de concurrenten. Maar de Rally? Dat blijft een droom uit het verleden…
[nggallery id=69]
De Lancia Delta HPE mag dan misschien onbemind zijn, ik heb daar ruim 3,5 jaar lang met heel veel plezier ingereden. Die 1.6 16v reed best heel snel en zuinig.
Denk er nog altijd met heel veel plezier aan terug als ik die in blauw metallic zie.
Met groet, Edward
feest van herkennning dit mooi geschreven stukje geschiedenis!
Ik heb alleen maar delta’s in mijn nog kortstondige autocarriere gehad (huidige multipla daargelaten)en met veel plezier 2x delta II 5deurs gehad. naast mijn huidige zoals sommigen hier wel weten integrale 8v. de 2 delta II’s waren mijn 2 eerste auto’s.
Een york green/camel alcantara 1.8 16v, (afgeleide van de 1.8 vvt maar dan zonder de vvt kop)ging als een speer en maakte gretig toeren. verbruik werd nooit hoger dan 1op12 en ik reed altijd Toivonen-stijl!
ook nog een 5deurs 2.0 LS, nacht blauw met cremewit alcantara van binnen. het interieur was zo mooi dat ik blind was voor de gebreken tijdens de aankoop en direct overstag ging. zeer zeldzaam met de 142pk 2,0 liter motor in het vooronder. zuipt als een tempelier (1 op 9 met moeite) maar had de donkerbruine baard in de keel als dezelfde tempelier. waren maar +/- 1000 stuks van gemaakt en de meesten waren GT uitvoering met recaro interieur. ik had de lusso, ook mooi!
Ik vondt de delta II echt een fantastische auto… solide, agiel, mooi (zoals de sud ook mooi was), praktisch.
oja, nog een leuk weetje is dat de 1600 hf turbo uitgevoerd waren. en de eerste serie 1600 hf turbo’s waren uitgevoerd met 2 dubbele carburateurs!! (latere serie kwamen de bosch injectie). ben nog steeds benieuwd hoe dat klinkt…
Cool! 😀 Dank voor je lange CV Toiv… eh IntegraleChubasco 😀
Complimenten voor de nieuwe site en dit leuke stuk!
Overigens wanneer gesproken over de S4, betreft het de straatversie (homologatiespecial) die 250 pk had. De wedstrijdauto zat ergens rond de 450 tot 500 pk. Stel je voor uit een 1.8… wat een geluid moet dat geven. Iemand die dat filmpje wel eens gezien heeft van een stationair lopende rally S4 die met zijn vlammende uitlaat een amateur fotograaf bijna in de as legt? GEWELDIG! (Heb hem zelf niet meer, dus als iemand hem weet te vinden op youtube ofzo houd ik me aanbevolen)
Mijn 1989 integrale 8V neem ik van het weekend weer eens onder handen. Het is en blijft een perfecte auto in alle opzichten, de looks, de power en het innercircle gevoel als de mensen herkennen en nakijken. Met deze auto is het steevast een praatje met een liefhebber aan iedere benzinepomp (en ja, daar kom je nogal eens).
Ow even nog meer S4. Eigenlijk verliet Lancia groep B niet, maar groep B verliet lancia (werd afgeschaft vanwege het te grote gevaar) terwijl Lancia op dat moment al in ver gevorderd stadium was van de ontwikkeling van de ECV 2. Wikipedia meldt daar het volgende over:
De Lancia ECV was een prototype voor een Groep S rally wagen die in 1987 die in 1987 de Lancia Delta S4 moest vervangen in het WRC. Maar Groep B en Groep S werden geschrapt in 1987 en de ECV kwam nooit in competitie in actie.
De wagen had een 1759 cc twin-turbo motor die 600 PK ontwikkelde. In Groep S zou dat beperkt worden tot 300 PK.
Lancia maakt veelvuldig gebruik van Kevalor en koolstofvezel om het gewicht te beperken. De wagen woog in totaal 930 kg. Bekijk de foto maar eens op http://www.urban.ne.jp/home/marie/jp/kit/pic/1987ecv2.jpg
Wreed toch?
Dankjewel voor deze waardevolle toevoeging Raymond. Zoals het echte Lancisti betaamt.:-)
http://www.groupbrally.com/index.shtml
Een mooie site met alles wat er ooit voor groep B en S geproduceerd is. Met velen die nooit zijn ingezet door het abrubt afschaffen van groep B/S. Waaronder de machtige GTO Evoluzione! (en zelfs Ladas en een Peugeot pick-up)
Gaaf. Die GTO lijkt een soort Stratos opvolger al zou ie iets hoger op de poten mogen.
Voor diegenen die nog nooit een groep B Delta S4 in het echt hebben gezien heb je twee mogelijkheden.
Eerste is een keer een heuvelklim te bezoeken waar de Zwitser Bruno Iannielo mee doet. Die is helemaal gek van de S4 en bouwt Stradales om naar S4 replica’s.
Was eerder dit jaar in Duitsland in de buurt van Trier bij een heuvelklim en heb zijn auto mogen aanschouwen en horen. Speciaal voor de S4 daar naar toe gegaan.
Andere mogelijkheid is de Rally Legend in San Marino te bezoeken die begin oktober wordt gehouden.
Dit jaar deden er liefst 7 , zeven, S4’s mee naast talloze Delta’s.
Echt het rally walhalla. Kan er nooit genoeg van krijgen.
Volgend jaar wordt de WRC Duitsland weer gehouden en in het bijprogramma rijden de classics waaronder steevast twee Delta’s waaronder 1 van de Safari rally.
Ik heb mooie filmpjes van die S4 met Bruno al jaren bij mijn favos staan.
Bruno staat bij mij ook in de video-gallery! Zeer gaaf! vooral de onboard beelden. Goeie tip die site!
Oh enne IntegraleChubasco Ik herken wat je zegt over de nouva delta (delta II) ben ik helemaal met je eens. Heb twee jaar in een delta hpe TD rondgereden en dat ding reed perfect! Het mooiste is dat het me in afschijving geen cent gekost heeft. Aanschaf was goedkoop en iemand reed tegen het einde een gloednieuwe fiesta kapot op mijn achterbumper. Fiesta afgesleept, delta had een paar krasjes op de bumper. Door wat zeuren over de niet meer sluitende achterklep verzekering laten afkopen voor ruim €1000. Paar klappen met de hamer en hij sloot weer. Daarna de auto gewoon verkocht (rijdt nog vrolijk rond terwijl ik hem al op 300.000 had gezet). Dat maak je toch niet vaak mee!
Ontwerp van die standaard velgen vindt ik nog steeds supermooi en de delta II houdt echt wel van wat bochtjes!
@integralechubasco
Begrijp ik nou van jou dat mijn Delta 1.8 i.e vvt GT (1996 met 130pk), zoals ie voluit heet, in een oplage van circa 1000 stuks is gemaakt? Ik wist dat ie zeldzaam was maar dat is wel heel weinig. Kun je die productieaantallen ergens vinden op internet? En wat is nou het verschil met jouw 2.0 LS. Ik begrijp niet of jouw zeldzame versie ook bij die 1000 stuks hoort? Weet je ook hoeveel er in NL rijden. Ik schat toch maar 20 of 30…
@Il piu migliore
mooie auto, de delta 1.8 vvt… 5deurs? intussen zijn ze wel zeldzaam!
mijn delta 1.8 was voluit een 1.8 16v LX. als ik het goed heb was dat een versie met dezelfde motorombouw maar met een normale kop, dus zonder de stelbare kleppen en met 113 pk. dit model kwam na de 1.8 8v met 103 pk geloof ik. Ik weet niet precies hoe het zit met de productieaantallen van je vvt versie, even er vanuit gaande dat jij de 5deurs versie bezit. Maar dat ze intussen zeldzaam zijn dat is wel zo. Ik heb heel lang gezocht naar een 5deurs vvt maar nooit een gevonden met een mooi lage kilometerstand. Ik heb wel veel ervaring (veelvuldig gereden in een dedra vvt) en kan wel zeggen dat het karakter van de vvt onovertroffen is. de normale 1.8 16v is al makkelijk door te trekken naar 6500 of 7000 toeren, de vvt heeft op dat gebied zijn koppelpiek, wat hem echt racey maakt. vooral op de snelweg is dat een bijzondere ervaring, je trekt in zijn 3 rustig voorbij de 160 km per uur.
De delta 2,0 GT ie/ GT / LS (dat zijn geloof ik alle gedaantes van de 2,0 5deurs uitvoering)gebouwd tot 1995 zijn, zijn zeldzaam. hiervan zijn er niet meer gebouwd dan 1000 of 1500. Ik kan nergens de productieaantallen vinden op internet, heb dit van experts op dit gebied opgevangen.
@integralechubasco
Ik dacht dat de GT-benaming alleen voor de 5deurs topvariant is gebruikt (de 3-deurs had de HPE), vandaar dat ik het er niet bij had gezet. Of een Delta een GT is, is qua benaming alleen te zien aan het feit dat er op een afdekpklepje op het middenconsole “GT” staat. En dan uiterlijk natuurlijk aan de spoiler en het Recaro-interieur, maar die zijn dan kennlijk ook op en in andere versies te vinden. De mijne heeft ook nog een prachtig electr. schuifdak. Hij komt met 6800 toeren in het “rood”, maar kan ongetwijfeld zonder schade nog iets meer toeren aan. De 1.8 vvt GT is volgens de autoweekdatabase alleen geleverd in 1996 en 1997. Waarschijnlijk opgevolgd door een 2.0 (?). Toen ik hem kocht had ie alleen een boekje mbt de gewone versies. Een 1.8 vvtGTboekje heb ik nog niet kunnen vinden. De mijne heeft 177.000 gedraaid ik zat er over te denken om hem te verkopen, maar heb daar nu mijn twijfels over…misschien wordt het een klassieker…
@Il piu migliore
zeker weten dat het een klassieker wordt. zag vandaag weer een 5deurs rijden en als je hem op de snelweg schuin van achteren benadert is het echt een tijdloos en boeiend model. Volgens mij werden de sportieve 2.0 hpe varianten ook gt genoemd. ook is er geen opvolger geweest van de 1.8vvt want de varianten met vvt waren de laatste serieproduktie series geweest (als je begrijpt wat ik bedoel). sterker nog, de 2.0 liters waren de voorlopers en vervangers van vvt’s. Mijn 2.0 LS was uit ’94. Overigens heb je 2 soorten recaro interieurs, de vroegere en de latere. de vroegere waren zwart, grijs of beige alcantara en hadden overdwarse banen, ook hadden ze de lancia of recaro embleem (nu weet ik het niet meer) in de leuning gedrukt. de latere had de lederen zijdes op de zitting en de leuning, ik vermoed om de overmatige slijtage tegen te gaan bij in- en uitstappen. heb ik eens te horen gekregen van een specialist: draag broeken met stof die minder sterk is als alcantara, bij voorkeur linnen, dan slijt het minder snel, haha…
heb je trouwens de oude autotest wel eens gelezen van autoweek over de delta 1.8vvt hpe? ik meen me te herinneren dat ze aangaven dat hij zo racey was dat ze het niet meer prettig vonden… wat een grap.